بررسی آثار برداشت بی رویه از آب‌های زیرزمینی در استان فارس : مطالعه موردی دشت داراب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار اقتصاد کشاورزی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

2 استاد گروه اقتصاد کشاورزی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت

3 استادیارمهندسی آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز

چکیده

بی‌توجهی به مدیریت آب‌های زیرزمینی و برداشت بی‌رویه آب از سوی آب‌بران آثار اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی گسترده‌ای داشته است. استان فارس، به عنوان یکی از استان‌هایی که در تولیدات کشاورزی متکی به استفاده از آب‌های زیرزمینی است، با این مسئله به صورت حادی روبه‌رو بوده است. با توجه به اهمیت موضوع در این مقاله، آثار اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی برداشت بی‌رویه آب در دشت داراب بررسی شد. در جمع‌آوری اطلاعات از  دو روش اسنادی و پیمایشی استفاده شد. در روش پیمایشی با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای با نمونه 300 نفری از کشاورزان مصاحبه و پرسش‌نامه تکمیل گردید. افزون بر این، برای بررسی دقیق‌تر آثار کاهش سطح آب زیرزمینی بر کیفیت آب، نمونه‌ای از آب چاه‌ها مورد آزمایش قرار گرفت. برای رسیدن به اهداف مطالعه از روش " مقایسه قبل و بعد" استفاده شد. همچنین ارزیابی میزان افت سطح آب‌های زیرزمینی در نتیجه برداشت بی­رویه از آب­ با استفاده از هیدروگراف آبخوان آبرفتی دشت داراب و برآورد رگرسیون خطی بین ارتفاع تراز مخزن با سال‌های زراعی صورت گرفت. چگونگی تغییرات کیفیت آب زیرزمینی در دشت مذکور نیز با بهره‌گیری از کموگراف دشت داراب صورت پذیرفت. نتایج معادله رگرسیون خطی بین ارتفاع تراز مخزن و سال‌های زراعی نشان دهنده افت شدید ارتفاع مخزن با شیب نسبتاً تند و منفی است. بر اساس نتایج، درآمد کشاورزان 91 درصد کاهش یافته است. ارزیابی آثار اجتماعی ناشی از افت سطح آب‌های زیرزمینی از دیدگاه کشاورزان نشان داد که این مسئله در افزایش فقر،کاهش اشتغال و در نتیجه، افزایش مهاجرت نقش عمده‌ای داشته است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Effects of Groundwater Depletion in Fars Province: The Case Study of Darab Plain

نویسندگان [English]

  • sh Shajari 1
  • bahae din najafi 2
  • S.M. Cheraghi 3
1 Assistant Professor of Agricultural Economics, Fars Agricultural and Natural Resource Research Center, Shiraz, Iran (Corresponding Author)
2 Professor of Agricultural Economics, Islamic Azad University, Marvdasht Branch, Marvdasht, Iran
3 Assistant Professor of Water Engineering, Fars Agricultural and Natural Resource Research Center, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Weak governance of groundwater and over-extraction of water by farmers had serious economic, social and environmental impacts. Fars province in production of crops is mainly dependent on groundwater and is facing with this problem. This paper aims to examine some economic, social and environmental effects of groundwater depletion in Darab plain. Data were collected from interview with a stratified random sample of 300 farmers. In addition, to measure the effects of groundwater depletion on water quality, a sample of extracted water was analyzed. The findings of the study showed that the income of 91 percent of farmers have decreased as a result of water depletion. Evaluation of social effect of groundwater depletion show that this problem led to increase the poverty, unemployment and migration.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Groundwater
  • Over- extraction
  • Revenue
  • Crop-mix
  • Water Quality
  • Darab
1. Dubash, N. K. (2002). Tube well capitalism: groundwater development and agrarian change in Gujarat. Oxford University Press. New Delhi.
2. Das Gupta, A. (2003). Socio-economic and environmental impacts of unplanned groundwater use – case studies from Asia. Asian Institute of Technology Bangkok, Thailand. 1997.  Irrigation in the Near East Region. Water Reports, No.9. FAO, Rome.
3. Fathi, F. and Zibaei, M. (2011). Reduced welfare due to groundwater subsidence in Firoozabad Plain. Journal of Agricultural Economics and Development, 25 (1): 10-19. (Persian)
4. Ghazali, S. and Esmaeili, A. (2011). Watershed externalities, shifting cropping patterns and ground water depletion in India semi-arid villages. Journal of Agricultural Economics, 5 (4): 107-129. (Persian)
5. Sah , R . C. (2001). Ground water depletion and its impact on environment in Kathmandu valley. Technical Report, Pro Public. New Delhi.
6. Scott, C. A. and Shah, T. (2004). Groundwater overdraft reduction through agriculturalenergy policy: Insights from India and Mexico. Water Resources Development, 20 (2): 149–164.
7. Shah, T. B., Shah, R. K. and Talati, R. (2008). Ground water governance through electricity supply management: Accessing an innovative intervention in Gujarat, western India. Agricultural water management, 95: 1233-1242.
8. Shah, T.B. (1993). Groundwater markets and irrigation development: political economy and practical policy. Oxford University Press, New Delhi.
9. Sharif, M. and Ashok, K. R. (2011). Impact of grandwater over-draft on farm income and efficiency in crop production. Agricultural Economics Research Review, 24: 291-300.
10. Shiferaw, B., Peddy, R.V. and Suhas, W. P. (2008). Watershed externalities, shifting cropping patterns and ground water depletion in India semi-arid villages. Ecological Economics, 67:320-340.